BAB 8
PEMBAHARUAN
DAN PENGARUH ISLAM
DI
MALAYSIA SEBELUM KEDATANGAN BARAT
PENGENALAN
1. Islam telah tersebar merangkumi sebahagian
Eropah, Asia Tengah, Asia Selatan, Asia Timur dan Asia Tenggara.
2. kedudukan Asia Tenggara di tengah perjalanan
Timur-Barat menjadi wilayah terbuka kedatangan pedagang serata dunia seawal
abad M .
3. Pedagang Islam juga turut terlibat dan
berdagang di pelabuhan Perlak, Pasai, Sulu, Acheh, Pattani, dan Brunei, Tanah
Melayu – Melaka jadi pusat perdagangan dan penyebaran Islam. Kemudian diikuti
Kedah, Kelantan, Trengganu, Pahang dan Johor..
4. Pertapakan Islam di Tanah Melayu bermula abad
ke 14M.
5. Pengaruh dalam politik, ekonomi, dan sosial
hanya berlaku dan ketara selepas abd ke 15M – Zaman Melaka.
6. Melaka – Islam jadi teras kehidupan dalam
politik, ekonomi, dan sosial.
7. Dilakukan menerusi peluasan kuasa,
perkahwinan, pendidikan, dan kegiatan intelektual.
PENGARUH ISLAM TERHADAP POLITIK
Unsur pengaruh Islam dapat dilihat dari
aspek:
·
Pentadbiran
dan Pemerintahan
o
Ulama
sebagai penasihat Sultan:
o
Melaka:
Makhdum Sayid Abdul Aziz, Maulana Abu Bakar, Maulana Sadar Jahan, Maulana
Jalaludin, Qadi Yusuf.
o
Kelantan
: Tuk Pulau Condong
o
Trengganu:
Tuk Pulau Manis
·
Pengaruh
Islam dalam pentadbiran dan pemerintahan
o
Gelaran
sultan – bayangan Allah di muka bumi
o
Gelaran
Khalifatul Mukminin – pemimpin orang Mukmin : Sultan Mahmud Melaka dan Sultan
Abdul Ghafar Muhyidin Pahang.
o
Nasab
sultan dari Iskandar Zulkarnain. Sebelum in daripada Dewa.
o
Kekal
sebagai institusi warisan – sultan kuasa tertinggi
o
Pentadbiran
dibantu oleh pembesar spt Bendahara, laksamana, Temenggong dan Penghulu
Bendahari.
o
Ulama
jadi penasihat Sultan.
o
Konsep
daulat ikatan taat setia terhadap sultan
o
Adat
istiadat yang membabitkab budaya istana – gambarkan kedaulatan sultan
o
Amalan
protokol atau hijabah – pengaruh Umaiyah
o
Upacara
lafaz taat setia = baiah dalam pelantikan sultan
o
Pengganti
sultan dilantik sebelum pemakaman sultan = spt dalam Bani Umaiyah
2. PERUNDANGAN
a. Terikat dengan hukum adat = undang-undang
tidak bertulis yang jadi malan orang melayu.
b. Dua jenis adat – adat pepatih dan adat
temenggong
c. Peranan adat:
· Menjamin keselematan
· Mengawal pelakuan dalam masyarakat
§
Menentukan
hak pewarisan harta
§
Menentukan
bidang tugas
§
Mewujudkan
masyarakat bersistem dan berorganisasi
§
Merapatkan
tali persaudaraan
d. Beza
adat pepatih dan temenggong
Temenggong
|
Pepatih
|
Diasas Dato Ketemenggongan – Palembang
|
Dato Pepatih Nan Sebatang – Pagar Ruyung
|
Negeri lain di Tanah Melayu
|
Negeri Sembilan dan Utara Melaka
|
Asas pentadbiran mutlak
|
Musyawarah
|
Sultan dilantik – warisan
|
Dari bawah =pilihan pembesar
|
Pilihan pasangan terbuka asal patuh hukum Islam
|
Perkahwinan dari suku berlainan
|
Sistem nasab cara patrilineal – bapa
|
Matrilineal – ibu
|
Warisan harta keutamaan anak lelaki spt faraid
|
Harta pusaka = perempuan
|
Hukuman berbentuk pembalasan dan pengajaran
|
Berbentuk pemulihan atau diat / denda
|
Perempuan berkahwin menetap rumah lelaki
|
Menetap rumah perempuan.
|
e. Undang-undang
bertulis di Melaka
·
Hukum kanun Melaka
·
Undang-undang laut Melaka
f. Sebab
Penggubalan Undang-undang Melaka
·
Sebagai peraturan dan
hukuman
·
Corak perjalanan
pemerintahan dan pentadbiran
·
Perjalanan masyarakat
tersusun dengan pelakuan, tanggungjawab serta hukuman terhadap pesalah
·
Hukum Kanun - Menjelaskan
tanggungjawab pembesar dan raja, pantang larang anggota masyarakat, hukuman
terhadap pesalah , undang-undang keluarga, pemasalahan ibadat, jenis hukuman.l
·
Undang-undang Laut –
Jelaskan seraoang makhoda diertikan sebagai imam dan anak buah makmum.
PENGARUH KEDATANGAN ISLAM TERHADAP SOSIOBUDAYA
Unsur
pengaruh dalam sosialbudaya dapat dilihat dari aspek:-
1. PENDIDIKAN
a. Pengaruh
Islam terhadap pendidikan /dua jenis pendidikan – formal /tak formal
·
Tidak formal – pendidikan
awal atau asuhan dalam keluarga
·
Peringkat keluarga tekankan
nilai moral, pembelajaran melalui dengar, lihat & perhati
·
Kemahiran daripada
ibu/bapa, pemerhatian dan latihan
·
Kanak-kanak belajar tentang
agama, budaya, adat, sikap, cara berkawan dan jaga maruah
·
Kaedah – bercerita dan
serap nilai budaya, unsur pengajaran seperti dalam cerita binatang dll.
·
Kanak-kanak belajar pantang
larang dan adat melalui pergaulan seperti tunduk sambil hulur tangan hadapan
orang dewasa.
·
Pantun, peribahasa,
teka-teki dan perpatah ajar kelaluan baik
b.
Sistem Pedidikan Agama
·
Formal – Berkembang pesat
dan tak terhad kepada golongan atasan
·
Tempat – Istana, masjid,
rumah,surau, madrasah dan pondok
·
Pendidikan di rumah
·
Bentuk pendidikan tak
formal
2. Pendidikan
Al-Quran
3. Di
rumah Tok Guru
4. Umur
7 hingga 15 tahun
5. Selepas
waktu Zohor atau Maghrib
6. Kitab,
Muqadam & Al-Quran
7. Bayaran
percuma
8. Di
masjid, ilmu lebih formal seperti fiqah, tajuid, cara bacaan dalam solat
dan perkara
wajib.
·
Sistem Pendidikan Pondok
o Bentuk
pendidikan – formal
o Bermula
abad 12M di Patani dan berkembang
o Terdapat
di Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu
o Contoh
pengajian pondok – Pulau Condong & Pondok Kutan – Kelantan, Pondok Pulau
Manis – Terengganu, Pondok Titi Gajah & Pondok Langgar – Kedah
o Penekanan
Ilmu Agama
o Guru
daripada para pelajar yang lulus
o Masa
panjang hingga 10 tahun
o
Ilmu yang dipelajari –
Feqah, Tafsir, Saraf, Nahu Arab, Tauhid,
o Sirah,
Mantiq & Tawarif Islam
o Sistem
tersusun
o Pakaian
tutup aurat
o Pelajar
kongsi pondok – tempat tinggal
·
Sistem Pendidikan Madrasah
o Berdasarkan
sukatan pelajaran
o Secara
bilik darjah
o Ada
jadual waktu
o Ikut
tahap – permulaan, pertengahan dan pengkhususan
o Diawasi
oleh mudir, guru besar
o Diselia
sebuah lembaga, jawatankuasa kewangan dll
·
Peranan Istana – Pusat
Intelektual
o Istana
Melaka Pusat Pengajian Agama
o Mansur
Shah terima Islam daripada Maulana Abu Bakar, Mahmud Shah dan Raja Ahmad
berguru dengan Maulana Sadar Jahan
o Ulamak
dan pendakwah – bangsa asing tinggal di Melaka – kembangkan Islam
o Melaka
beri perhatian terhadap perkembangan Ilmu – ramai tinggal di Melaka
o
Melaka
berminat terhadap Ilmu apabila kitab Al Dur Al Manzum karangan Maulana Abu
Bakar diarak ke istana
o
Mansur
Shah berminat tasauf
o
Alauddin
Riayat Shah Johor jadikan istana pusat pengajian
o
Istana
tempat simpan buku hikayat seperti Hikayat Amir Hamzah dan Hikayat Muhammad Ali
Hanafiah
o
Istana
pusat pendidikan yang berkaitan hal pentadbiran dan politik
2. BAHASA DAN KESUSASTERAAN
·
Pengaruh
Islam Dalam Bahasa
o
Perkenal
tulisan jawi
o
Jawi
saluran utama pembacaan dan tulisan – milik melayu
o
Perbendaharaan
Kata Melayu bertambah
o
Pinjam
dari Bahasa Arab spt adat, adil, sultan, syaitan dll
o
Istilah
bidang lain tambah spt dalam fiqah, tauhid & tafsir
o
Bahasa
Melayu jadi linguafranca – bahasa pertuturan harian
o
Bahasa
Melayu meningkat menjadi Bahasa Ilmu
·
Pengaruh
Islam Dalam Sastera
o
Bahasa
Melayu lebih mantap bila Cerita Panji disampaikan dalam Bahasa Melayu
o
Hasil
saster terpegaruh gaya, tatabahasa & bentuk sastera Islam seperti syair,
gurindam, nazam dan cerita hikayat
o
Fungsi
berubah daripada hiburan kepada mengkritik
o
Bahasa
Melayu digunakan dalam perdagangan – bahasa perantaraan
o
Prosa
memperkenalkan cerita nabi dan sahabat seperti Hikayat Nur Muhammad
dan Hikayat Bulan Berbelah
o
Hikayat
Amir Hamzah dan Muhammad Ali Hanafiah penting dan disimpan di istana Melaka
o
Hikayat
Saduran bercorak Arab Parsi contoh Hikayat Abu Nawas & Hikayat
o
Karya
bentuk puisi contoh syair dahulu kala oleh Tengku Ampuan Mariam – Terengganu
·
Bentuk
Sastera Melayu Sebelum Islam
o
Tersebar
secara lisan
o
Cerita
asal usul – merangkumi cerita tahyul, alam, nama tempat, tumbuhan dan binatang
– guna nama binantang
o
Cerita
jenaka dan lucu spt Pak Kaduk, Pak Pandir dll
o
Cerita
dongeng spt Batu Belah batu Bertangkup, Bawang Putih Bawang Merah.
o
Puisi
dalam bentuk pantun, teka teki, seloka dan gurindam.
3. KESENIAN
·
Pengaruh
kesenian Islam
o
Cth
Masjid dan tempat perkumpulan ada ciri khas spt mihrab, mimbar, telaga,
pancuran dan bumbung spt Masjid kg Laut, Kelantan, Masjid Peringgit, masjid
Tengkera Melaka.
o
Istana
indah – ada balairung, tempat bersemayam, balai istiadat – cth Istana Melaka.
o
Hiasan
seni kemahiran bermotif tumbuhan dan geometri.
o
Kesenian
epigrafi seperti Batu Bersurat Trengganu.
o
Seni
khat atau kaligrafi.
o
Tarian
dabus , Perak ciri Arab kaitan dengan Saidina Ali.
o
Tarian
Mak Inang – di istana Melaka
o
Nazam
bersyair riwayat Nabi sgt terkenal.
o
Seni
Dikir – senikata lagu bercampur bahasa Melayu Arab.
o
Kesenian
ghazal – jenis puisi Arab – Johor.
4. GAYA HIDUP
·
Perubahan istiadat
pemerintah
o Ciri-ciri kandungan bacaan pertabalan raja
dimansuhkan
o Bacaan ikrar diteruskan kerana ia menyerupai baiah.
o Perlantikan atau pengantian sultan sebelum istiadat
pemakaman ditiru daripada kerajaan Umaiyah
·
Perubahan akhlak
rakyat
o Ibu-bapa amat dihormati dan jiran dianggap seperti
keluarga.
o Panggilan pangkat diberi seperti Pak Long,Mak Long
dan sebagainya.
o Apabila orang muda bercakap dengan orang lebih tua
suara perlu rendah
PENGARUH ISLAM KE ATAS BIDANG PERNIAGAAN DALAM KESULTANAN
MELAYU MELAKA
1.
Orang Melayu
giat aktif dalam perniagaan kerana anjuran Islam bahawa perniagaan sumber
rezeki penting.
2.
Perdagangan
Melayu pesat hasil penglibatan orang Melayu dan pedagang Muslim.
3.
Perdagangan
saluran proses pengislaman di alam Melayu.
4.
Kepesatan
Melaka sebab ramai pedagang asing kunjungi Melaka.
5.
Kehadiran
pedagang asing mendorong kerajaan m,elaka sediakan kemudahan pentadbiran licin.
6.
Jawatan
laksamana diwujudkan untuk jaga keselamatan laut.
7.
Jawatan
syahbandar diwujudkan untuk jaga hal ehwal perlabuhan.
8.
Undang-undang
Laut Melaka digubalbg wujudkan peraturan tentang tugas nahkoda, jurumudi dan
sebagainya.
9.
Sistem
timbangan dan sukatan diperkenalkan.
10. Golongan kaya berkemampuan dikehendaki bayar
zakat
MATA WANG
1.
Sistem matawang adalah alternative kepada sistem tukar
barang atau barter.
2.
Matawang asing juga digunakan di Melaka seperti
matawang Pasai,Hormuz dan Cambay.Matawang ini boleh ditukar kepada matawang
tempatan.
3.
Umumnya negeri malayu mengunakan timah sebagai matawang
dan nama sultan serta tarikh islam dicatat pada matawang.
4.
Di Johor timah dikenali sebagai wang katun yang
mempunyai tulisan jawi atau arab
5.
Matawang timah Kedah berbentuk seekor ayam jantan yang
hinggap diatas beberapa cincin.
6.
Matawang emas Johor digunakan semasa sultan
Alaudin,wang emas Johor digelar kupang.
7.
Matawang emas Kelantan dikenali sebagai kijang.
8.
Matawang ini mecatatkan nama dan pangkat Sultan iaitu Khalifatul
Muslimin.
9.
Pedagang Arab
mengunakan wang emas manakala pedagang Eropah mengunakan wang perak.
PERATURAN
PERCUKAIAN DIKENAKAN KE ATAS PEDAGANG YANG BERDAGANG DI MELAKA PADA ABAD KE15
| ||||||||||
| ||||||||||
Tiada ulasan:
Catat Ulasan